Na Nuachtáin Ghaeilge

Plé ar Chlár Beo an tseachtain seo chaite ...

Tharraing Mary anuas ceist na nuachtán Gaeilge:

Céard atá ag tarlú le Foinse? Cén sórt nuachtáin 'náisiúnta' atá ann? Leis na heachtraí móra atá tagtha chun solais le linn na seachtaine anuas, chéapfá go mbeadh tuilleadh airde tugtha ar Shinn Féin agus robáil Bhanc an Tuaiscirt. Mar is gnáth, tá alt den scoth le Poilín Ní Chiaráin, ach níl pioc eile i dtaobh na robála, ach amháin alt beag ar leathanach a trí. Baineann an chéad leathanach, agus an t-eagarfhocal, le scéal i leith comhlachta sa Daingean agus na faillí atá déanta acu don Ghaeilge. Gan amhras, tá tábhacht ag baint leis an scéal seo, ach nach bhfuil a leithéad 'paróisteach' i nuachtán a thugann 'nuachtán náisiúnta' air féin???

Agus arís:

Tuigim sin, go mbíonn an choinblíocht ann de shíor idir chúrsaí náisiúnta agus áitiúla. Ach ritheann sé liom go minic, agus Foinse á léamh agam, go duradar 'right lads, tá an t-eagrán seo réidh anois' ar an Déardaoin. Má thiteann rud ollmhór amach níos déanaí ná sin, ní chlúdófar é in Foinse go leibhéal sásúil. Mar shampla, le linn na Nollag níor luaigh siad an tsunami san eagrán go díreach tar éis na tubaiste. OK, is nuachtán difriúil é. Ní féidir liom comparáid a dhéanamh idir an nuachtán seo agus, abair, The Sunday Business Post. Ach, measaim féin, go mbaineann an cineál cleachtais seo inchreideacht de iriseoireacht Ghaeilge. Cén fáth? Is scéal na haoise é an scéal i dtaobh na robála. Níor tharla a leithéad ariamh. Beidh sé ar chlúdaigh na nuachtán uilig i rith an deireadh seachtaine. Tarraingíonn sé amhras ar inchreideacht iriseoireacht na Gaeilge más é an iarracht is fearr de chuid Foinse - scéal faoin nGaeilge í féin mar chlúdach an nuachtáin i rith seachtaine plódaithe le heachtraí úrghnáthacha.

Dár ndóigh, níor fhéadas staonadh ó mo ladar féin a chur sa scéal:

Mary,

Aontaím go h-uile agus go h-iomlán. Tá an dearcadh áiféiseach céanna ag cuid mhaith des na meáin Ghaeilge, a bheag no a mhór. Síleann siad gur saghas aguisín iad don ghnáth-nuacht a sholáthraíonn na meáin mhóra Béarla, agus, mar sin, nach gá dóibh na scéalta móra a chlúdach. Ach níl an t-am agamsa níos mó na nuachtán amháin a léamh, ná níos mó ná clár teilifíse amháin a fheiscint. 'Sé 'tá uaim ná príomh-scéalta an lae i mo theanga féin. Agus táim dubh, dóite, bréan, breoite de bheith ag éisteacht le scéalta faoi Fhoras na Gaeilge. Ba mhó an leas a dhéanfadh na meáin seo do phobal na Gaeilge da gcaithfidís a n-achmhainní ag déanamh lom-aistriú ar nuacht chomhfhoilsithe seachas an "iriseoireacht" chúng seo a bhíonn ar siúl acu ar ábhair gur beag an tsuim atá ag aon duine iontu. Scéalta eisiacha faoin Údaras/TG4/Foras/CnaG, nó níos measa fós, futhu féin. ('Sea, a lucht "Lá", táim ag caint fúibhse! Tá faoiseamh nach beag faighte agam ó d'éag mo shíntiús agus níl bhúr bhfadhbanna maoinithe ná bhúr maíteacht mhórtasach ag déanamh buartha dom a thuilleadh. Is cuma liom bhúr gclaonta polaitiúla, ach ní féidir liom cur suas le h-alt comórtha eile uaibh ar "Lá laethúil", nó "20 bliain Lá", nó léirmheas ar leabhar faoi 20 bliain Lá, nó ... !!!)

Maidir le "Foinse" 'sé "Ar Son na Cúise" an rud is fearr faoi, ach tá sé sin fiú ag éirí sean-chaite anois sa mhéid is go gceapaim go bhfuil "Ar Son na Cúise" tosnaithe ar mhagadh faoi féin anois!

Ni ceart go gcaithfeadh Gaeilgeoirí na tíre seo dhá pháipéar nuachta a cheannach. Cuid mhaith againn níl puinn suime againn i gcúis, ceist, cás ná coinníollacha pleanála na Gaeilge - níl uainn ach í a labhairt agus a chlos, í a scríobh agus a léamh. Cad 'na thaobh ná cuirtear seirbhís nuachtáin ar fáil dúinn?

D'fhás agus d'fhorbair an díospóireacht i snáthanna eile ar an gclár plé. Is dócha go bhfuil sé deacair freastal ar phobal chomh beag agus atá i lucht léite na nuachtán gaeilge - ach, cá bhfios ná beadh lucht léite níos mó acu dá ndíreoidís a gcuid iriseoireachta ar an saol i gcoitinne, seachas ar "Shaol na Gaeilge"?

Ar feadh na mblianta, ní cheannaínn-se aon nuachtan Gaeilge. Ní raibh aon nuachtán laethúil ann, agus bhí sé deacair teacht orthu. (Tá fós!) Cheannaínn agus léinn an Irish Times go rialta. Scoth-pháipéar ab ea é sin - ní dóigh liom go bhfuil a shárú in aon áit ar domhain agus bhínn-se an-dhílis dó. Ach tharla dhá rud ansin: 1) D'eiríos ró ghnóthach chun an Irish Times a léamh chomh minic agus a dheininn. Faighim an chuid is mó de mo chuid nuachta on raidio sa chairt anois. Ar feadh tamaillín ní cheannaínn aon nuachtán in aon chor. 2) Ansin, tháinig Lá laethúil ar an saol. Ar shlí amháin is maith liom go bhfuil sé chomh beag - níl mórán ama agam chun a bheith á léamh. Mar sin, d'athraíos ón Irish Times laethúil go dtí Lá laethúil thar tréimhse ama. Agus cad é mar athrú!

Braithim uaim an nuacht i mo nuachtán - agus an t-eolas, agus an taighde, agus an chothromaíocht. Tuigim go bhfuil easpa achmhainní ar Lá, ach go h-áirithe, agus tá fhios ag an saol go bhfuil eolas, agus taighde agus cothromaíocht dian ar achmhainní iriseoireachta. Go deimhin, is é an colún tuairime an iriseoireacht is fusa agus is saoire ar feidir a dheanamh (seachas léirmheastóireacht - agus níl ansin ach tuarimíocht chomh maith). Tá an sort sin iriseoireachta cleachtaithe go maith ag an Sunday Independent - níl ann ach scriobhnóireacht leisciúil gan substaint. Ní thugaimse nuacht-iriseoireacht air sin - ná níl suim agam é a léamh. Oireann sé do léitheoirí leisciúla a bhíonn ag lorg tacaíochta dá gcuid tuairimí réamh-chlaonta féin. Más Iar-Bhreatnachas Kevin Myers agus an Sunday Independent é, nó Iar-Bhéal Feirsteachas Lá, is cuma liom iad araon. Níl uaim ach an nuacht.